پیری جمعیت و پیچیدن نسخه‌هایی که جوابگوی همه خانواده‌ها نیست/ عدم تزاحم اقتصاد و کثرت جمعیت در اسلام

به گزارش خبرنگار مهر، سیاست های مختلف تحکیم بنیان خانواده و افزایش جمعیت اگر با نگاه عاقلانه و با رویکرد دینی اجرا نشود نه تنها برنامه ای موثر برای امور یاد شده نیست بلکه می تواند برنامه ای به شدت ضد خانواده نیز باشد.

دوره ای از تاریخ کشور ما برنامه ریزان کنترل جمعیت دچار نوعی افراط شده و کار را به جایی رساندند که در برخی از استان ها نرخ رشد جمعیت به صفر نزدیک شد و ادامه این روند می تواند کشور را به لحاظ امنیتی، اجتماعی، تربیتی و .... با مشکلات جدی مواجه کند.

با همه مسائل مطرح شده نمی توان برای همه خانواده ها یک نسخه واحد پیچید، این که چه تعداد فرزند برای یک خانواده مقبول است بسته به نوع نگرش آنان به مقوله فرزند آوری، میزان درآمد، فرهنگ خانوادگی و اجتماعی و ... است.

دین مبین اسلام در آیات و احادیثی به ازدواج تشویق کرده و نتایج آن را علاوه بر حفظ عفاف و ایجاد آرامش و آسایش، داشتن فرزند نام برده و در ضمن آن موافقت خود با افزایش موالید را اعلام کرده است از جمله حدیث معروف رسول خدا(ص) که می‌فرمایند: "تناکحوا تکثروا فإنّی أباهی بکم الامم یوم القیامه"، ازدواج کنید تا فراوان شوید زیرا من به وسیله شما بر سایر امت‌ها مباهات می‌کنم.

شلوغی ویژگی همیشگی خانواده های پر جمعیت است

یکی از شهروندان شاهرودی که مادر دو کودک است در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن اشاره به این که در گذشته سفره هایی که در خانه ها پهن می شد از یک طرف اتاق شروع شده و تا سوی دیگر ادامه داشت گفت: خانواده های قدیمی ترجیح می دادند با داشتن فرزندان بیشتر علاوه بر این که دوران سالمندی با آرامشی در کنار فرزندان را برای خود رقم بزنند، فرزندان پشتیبان هم نیز داشته باشند.

طالبی با یادآوری این مطلب که فرزندان خانواده های پرجمعیت از برخی لحاظ خوشبخت هستند و در برخی موارد اینگونه تصور نمی کنند افزود: احساس خوشبختی می کنند چون در هنگام نیاز، کسانی هستند که به آن ها تکیه کنند و آن ها را تنها نمی گذارند و عدم احساس خوشبختی از عدم تقسیم عادلانه محبت و توجه پدر و مادر به فرزندان در چنین خانواده هایی است.

خانواده ها را نمی توان بدون در نظر گرفتن شرایط اقتصادی وادار به بچه دار شدن کرد

وی با تاکید بر این که هیچ زوجی را نمی توان با سخنرانی ها و تبلیغات مداوم از معایب تک فرزندی، وادار به داشتن فرزندان متعدد کرد اذعان داشت: بعضی خانواده ها به داشتن کودک موفق اهمیت بیشتری می دهند تا فرزند بیشتر و ناموفق و همینطور شرایط اقتصادی بسیاری از خانواده های امروز اجازه بیشتر از داشتن یکی فرزند را به آن ها نمی دهد.

این شهروند شاهرودی با بیان این مطلب که آموزش به خانواده های تک فرزند در تربیت فرزندانی موفق و اجتماعی یک ضرورت اجتناب ناپذیر برای ثبات جامعه سالم و پویا است خاطرنشان کرد: والدین باید به تک فرزندان خود بیاموزند زندگی میدان بزرگ و پر حادثه ای است که احتمال پیروزی و شکست در آن وجود دارد.

نسلی که طعم عمو، خاله، عمه و دایی را هرگز نخواهند چشید

یکی دیگر از شهروندان شاهرودی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به این که تک فرزندها در  طول زندگی همیشه تنها هستند و چون تنها نقطه اتکایشان، والدین است وقتی آنها را از دست بدهند، همراه و همدل دیگری ندارند و دچار مشکلات روانی می‌شوند عنوان کرد: شاید کسانی هم باشند که از این مشکل رنج نبرند بلکه از این فرصت برای پیشرفت استفاده کنند اما نسلی هستند که طعم داشتن عمو، عمه، دایی و خاله را هرچز نمی چشند.

مقصودلو با بیان این مطلب که مروجان فرهنگی که از هر تریبونی استفاده می کردند که به مردم بگویند فقط دو فرزند برای هر خانواده کافی است درد سر زیادی ایجاد کردند ابراز داشت: همین تبلغیات باعث شد برای مدتی طولانی در بیشتر خانواده‌ها دو بچه بیشتر وجود نداشته باشد و البته برخی والدین حتی داشتن یک بچه را هم اضافه می‌دانستند.

وی با یادآوری این مطلب که تک‌ فرزند بودن با همه معایب و محدودیت هایش، مزایایی نیز دارد که سبب می‌شود بسیاری از زوج‌ها به این شیوه فرزندآوری روی بیاورند و بسیاری از تک‌فرزند‌ها اعتراضی نکنند اظهار داشت: تنها فرزندان خانواده چون همیشه در محور توجه قرار دارند، گرفتار خودخواهی و تمامیت‌‌خواهی نیز می‌شوند، چون زندگی به آنها آموخته که همه چیز در سریع‌ترین زمان باید تنها در اختیار آنها قرار بگیرد.

این شهروند شاهرودی با بیان این که پدر و مادری که یک بچه بیشتر ندارند همیشه دلواپس‌ هستند که مبادا اتفاقی هولناک برای فرزندشان بیفتد و او را از آنها بگیرد گفت: برای همین همه‌جا همراه آنها می‌روند و حتی در جمع او و دوستانش حاضر می‌شوند و فرزند را می‌پایند چون از دست دادن او برایشان کابوس است اما این فقط پدر و مادرها نیستند که تاوان تک‌فرزندی را پس می‌دهند، بلکه تک‌فرزندهای خانواده نیز از این شرایط رنج می‌برند.

والدینم همیشه نگران به خطر افتادن جان من هستند

علیرضای 11 ساله نیز در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن اشاره به اینکه یکی یک دانه  و تنهاست، خواهر یا برادری ندارد که صدای بازیشان با هم در آمیزد و آرزوهایشان را با هم جمع کرده و به عشق هم شیطنت کنند افزود: هر چند که تک فرزندها چشم و چراغ خانه اند و عزیز کرده پدر و مادر ولی جامعه با نگاه بچه های لوسی به آن ها نگاه می کند که تحمل شنیدن حرف مخالف را ندارند و برای همین با چنین کودکانی کنار نمی آیند.

وی با یادآوری این مطلب که محدودیت های تک فرزندها و کنترل شدنشان در خانواده بسیار بیشتر از دیگر همسن و سالان خود که در خانواده های با جمعیت بیشتر زندگی می کنند است خاطر نشان کرد: من دوستانی دارم که آزادانه در خیابان بازی می کنند، به اردو می روند و اتفاقات مختلف را تجربه می کنند بدون این که کسی نگران به خطر افتادن آن ها باشد.

کثرت جمعیت و فرزند آوری موجب تعالی در هستی است

امام جمعه شاهرود نیز در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن بیان اینکه پیامبر اکرم (ص) فرمودند: " ازدواج کنید، فرزند بیاورید، زیاد شوید که همانا من در روز قیامت به کثرت امت خود مباهات می کنم" تصریح کرد: این مباهات تکوینی و کمال وجودی است، یعنی کثرت جمعیت و فرزند آوری موجب تعالی در هستی است و اطلاق روایات جای تردید نمی گذارد که افزایش امت رسول اکرم(ص) از نگاه وی و اهل بیت(ع) مطلوب است.

حجت الاسلام محمود ترابی با اشاره به این که دسته دیگر روایات مومنین را به فرزند آوری توصیه می کند به امید اینکه فرزندی صالح باشد و خداوند را تسبیح کند عنوان کرد: با توجه به اطلاق این روایات می توان فهمید خداوند متعال کثرت جمعیت مسلمین را دوست دارد تا کسانی باشند که خدا را تسبیح کرده و یاد او را در زنده کنند چون هر بنده مسلمانی که به عبودیت خدا می پردازد، به تنهایی وزنه ای مهم در هستی به شمار می آید.

وی با تاکید بر این که این گونه فرزندان در یک نسل از نعمت خواهر و بردار محرومند و در نسل بعد از داشتن قوم و خویش اذعان داشت: این نبود بستگان سبب می شود که در نهایت فرزند برای تامین کمبود محبت های ایجاد شده به خارج از خانه پناه بیاورد و این همان هدفی است که استعمار آن را دنبال می کرد.

هدف استکبار جدا کردن فرزندان از خانواده برای تامین نیازهای عاطفی بود

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به این که دشمن به دنبال این بود که فرزندان ما را از تربیت خانواده و مذهب دور کرده و با فرهنگ بیگانه رشد دهد ادامه داد: در خانواده سنتی و دینی، فزرندان به علت تعدد و شلوغی خانه و کثرت تامین نیازهای مختلف در خانواده، نیازی به تامین خود بیرون از خانواده نداشتند.

ترابی با بیان این مطلب که زمانی که رشد تولید مثل، در جامعه ای کم و تعداد فرزند یک خانواده کاهش یابد آسیب های بسیاری به وجود خواهد آمد تاکید کرد: در این صورت به طور طبیعی فراغت خانم ها مقدمه می شود تا بر خلاف مدل زندگی اسلامی که آرامش زن را در کانون خانواده ترسیم کرده، بیش از حد لازم و غیر ضرور به عرصه های اجتماعی جامعه پا بگذارند و بار کارهای سنگینی را به دوش بکشند که اسلام آن ها را بر عهده مردها گذاشته است.

وی با یادآوری این که در اسلام تاکید شده هر فرزندی که به دنیا می آید بدون کم شدن روزی دیگران، مستقلا در عالم هستی تحولی ایجاد می کند که منجر به کسب روزیش می شود اظهار داشت: آیه قرآن که فرمود: "لاتقتلوا اولادکم خشیه املاق نحن نرزقکم و ایاکم" دلالت در بر همین امر دارد.

اقتصاد و کثرت جمعیت در اقتصاد اسلامی هیچ گونه تزاحمی ندارد

امام جمعه شاهرود با اشاره به این که در روایات حضرات معصومین(ع) در جواب کسانی که می گویند، ما به خاطر فقر بچه دار نمی شویم، نسبت به مسلمانان تضمین کرده است که روزی آن را بدهد ابراز داشت: پس خانواده ها نگران این قضیه نباشند ولی این بدان معنا نیست که هر فرزندی به دنیا آمد در رفاه و آسایش کامل زندگی کند.

ترابی در اقتصاد و کثرت جمعیت در اقتصاد اسلامی هیچ گونه تزاحمی را وارد ندانست و گفت: جمعیت از مولفه های پیشرفت اقتصادی است و به جای آن که این نگاه مادی گرایانه را در تابلوها و در و دیوار بنویسند که  فرزند کمتر، زندگی بهتر، باید این نگاه توحیدی را ترویج کنند که هر فرزند روزی خودش را دارد و از روزی دیگران نمی خورد.

وی با برشمردن برخی امتیازات انحصاری زنان از جمله خانه داری، فرزند آوری، اهتمام به حفظ محیط خانواده، انس خانوادگی، پرورش و تربیت فرزندان تأكید كرد: خانه داری و فرزند آوری مجاهدتی بزرگ و هنر زنانه ایست كه توأم با صبر، عاطفه و احساسات بوده و اگر توجه لازم به آن صورت پذیرد، پیشرفت یك جامعه تضمین خواهد شد.

 بیش از 500 تولد در دو ماه ابتدای سال جاری در شاهرود

رئیس ثبت احوال شهرستان شاهرود نیز در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: بر اساس آمار به دست آمده در دو ماه ابتدای سال جاری بیش از 500 تولد در این شهرستان به ثبت رسیده که از این تعداد 243 نوزاد پسر و 258 نوزاد دختر هستند.

علی اکبر عمادی با اشاره به این که خط مشی کلی و دستور اساسی با توجه به اصول کلی اسلامی، در شرایط ضررکمی جمعیت به جامعه اسلامی تشویق موالید و افزایش جمعیت است افزود: این امر در عصر کنونی و پس از اعمال سیاست‌های تحدید جمعیت در دهه ۶۰ و نیمه نخست دهه ۷۰ ضروری به نظر می‌رسد.

وی با اشاره به این که تبلیغات رسانه ای حرف اول را در زمینه فرزند آوری می زند خاطر نشان کرد: بر اساس آمار تقریبا تا 20 سال آینده با کشوری روبروییم که حدود 80 درصد جمعیت آن پیر است و با این روند با مشکل کمبود شدید جمعیت و نیروی جوان که مساوی انقراض نسل است مواجه می شویم.

افزایش نسل جوان در یک دوره دلیل اصلی پیر شدن جمعیت امروز است

مدیر ثبت احوال شهرستان شاهرود تصریح کرد: باید از گذشته درس بگیریم و کشف کنیم با نسل جوان کشور چه کردیم که در مورد بیکاری و افزایش سن ازدواج با این نرخ رشد مواجه ایم، تورم، مشکلات اقتصادی، صنعتی شدن جوامع، توقعات بالا و ... هر روز به این مشکلات دامن می زند و باید راه حل مناسبی برای آن یافت.

عمادی با تاکید بر این که آمدن زن ها به عرصه اجتماعی، تبعات گسترده ای دارد که از جمله آن ها افزایش درصد طلاق است عنوان کرد: اشتغال زن ها موجب استقلال زن، بالا رفتن آمار طلاق شده یا سبب می شود، شغل هایی که متعلق به مردان است اشغال شوند و مردان با کمبود کار مواجهه شده و نتوانند درآمد زایی کنند و طبیعتا نمی توانند تشکیل خانواده دهند.

وی خاطرنشان کرد: نتایج تحقیقات نشانگر آن است که نیمی از زوج‌های شاهرودی می‌خواهند فقط یک فرزند داشته باشند و تک‌ فرزندی پدیده‌ ای است که در سال‌های اخیر به ویژه در میان خانواده‌های شهری رایج شده، این پدیده که منجر به کاهش نرخ رشد جمعیت می شود، بار‌ها هشدار جمعیت‌شناسان را در پی داشته است.

مشوق ها هم نتوانست تاثیر چندانی در آمار‌ها و نمودارهای جمعیتی داشته باشد

رئیس ثبت احوال شهرستان شاهرود اذعان داشت: مسئولان و سیاستگذاران در راستای نگرانی‌ها و پیامدهایی که درباره تک‌فرزندی و نرخ رشد پایین جمعیت عنوان می‌ شد، در سال‌های اخیر دست به کار تنظیم مشوق‌های افزایش جمعیت شدند؛ از افزایش مرخصی زایمان گرفته تا مشوق‌های اقتصادی، با این وجود این مشوق‌ها و حتی اجرای ناقص آن نتوانست تاثیر چندانی در آمار‌ها و نمودارهای جمعیتی داشته باشد.

عمادی با اشاره به این که خانواده‌ها خصوصا زوج‌های شهری زندگی بدون فرزند یا نهایتا داشتن تنها یک فرزند را ترجیح می‌دادند ابراز داشت: نتایج این طرح پژوهشی نشان می‌دهد، عده قابل توجهی از زوج‌های در شرف ازدواج و همچنین نسل‌هایی که حدود سه سال از عمر زندگی مشترکشان گذشته، تصمیم دارند تک ‌فرزند داشته باشند.

وی اظهار داشت: اگر چه عوامل اجتماعی مانند نگرانی‌ از هنجار‌ها و شرایط اجتماعی، کیفیت نامناسب مهد کودک‌ها، ترس از دست ‌دادن شغل و شرایط اجتماعی پرخطر، بر تصمیم افراد برای تک فرزندی موثر است ولی اکثر عوامل شناخته شده در این تحقیق به عنوان تعیین‌کننده‌های اصلی این تصمیم متمرکز روی نگرش‌ها و ادراکات افراد است.

 گرایش به "تک فرزندی" زنگ خطری جدی برای جامعه اسلامی

مسئول درمانگاه فاطمیه شهرستان شاهرود نیز در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن اشاره به این که گرایش به تک فرزندی زنگ خطری جدی برای جامعه ما است گفت: هیچ پدیده‌ای مطلق نیست برای همین است که تک‌فرزندی نه مطلقا تائید و نه به کلی رد می شود.

صدیقه رحیمیان افزود: تک‌فرزندی یعنی به دنیا ‌آمدن در محیط خانوادگی مملو از عشق و توجه که رو به کم‌شدن نمی‌گذارد و پرورش یافتن در محیطی آرام که بهترین امکانات همیشه در دسترس است و زندگی در رفاه و در محیطی همیشه آرام که تمام برنامه‌ها با زندگی تک‌ فرزند هماهنگ می‌شود.

وی تاکید کرد: تک‌فرزندها تحمل ناملایمت‌های زندگی را ندارند آنها از روزی که به دنیا می‌آیند در خانه بی‌رقیب هستند، چون خواهر و برادری ندارند که مجبور شوند در شرایط مختلف با آنها رقابت کنند یا حتی بر سر به دست آوردن چیزهای مورد علاقه خود با آنها مبارزه کنند، در دنیایی بی‌رقیب و شریک غوطه می‌خورند و تنها حاضران پدر و مادر که همواره نقش حامی را برای آنها بازی می‌کنند هستند.

تک فزندان همبازی و همدمی ندارند و برخی احساسات را هرگز تجربه نخواهند کرد

مسئول درمانگاه فاطمیه شهرستان شاهرود خاطر نشان کرد: این کودکان کسی را ندارند که با او بازی، رقابت یا حتی دعوا کنند یا او را به عنوان همدم و دوست خود در خانه انتخاب کنند، نمی‌توانند برخی از احساسات را تجربه کرده و فرصتی برای کنترل و مدیریت این احساسات به دست بیاورند.

رحیمیان تصریح کرد: این ویژگی‌ها محصول زندگی در جمع و ارتباط با انسان‌های دیگر است و چون احتمال برقراری چنین ارتباطی برای تک‌فرزندها کمتر از بچه‌های خانواده‌های شلوغ است، می‌توان نتیجه گرفت رسیدن تک‌فرزندها به بلوغ روانی مشکل‌تر از سایر افراد است.

مسئول درمانگاه فاطمیه شهرستان شاهرود عنوان کرد: توصیه کارشناسان و متخصصان به والدین تک‌فرزندی، پرهیز از تجمع عواطف و توجه نسبت به کودک است چرا که بیشترین میزان اثرگذاری والدین در رفتار طبیعی آنان نهفته است، پس به جای مقابله با تنها فرزند باید سعی کنند طبیعی رفتار کرده و فراموش نکنند که تک ‌فرزندان بیش از کودکان دیگر در معرض ابتلا به نارسایی‌های تربیتی قرار دارند.

رحیمیان با اشاره به برخی از راهکارهای کنترل جمعیت اذعان داشت: نرخ بالای بیکاری و نبود شغل مناسب، مهیا نبودن امکانات و تسهیلات رفاهی جوانان از عمده دلایل ترغیب خانواده‎ها به تک فرزندی است و ایجاد زیرساخت‎ها و مقدمات اشتغال، ازدواج، مسکن و... از عمده راهکارهای ترغیب خانواده ‎ها به فرزندآوری به شمار می رود.

اشتغال مردان، جلوگیری از تاخیر در ازدواج و باروری اول زنان مناسبترین راهکار افزایش جمعیت

مدیر پرستاری، مامایی فاطمیه شاهرود نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: با اشتغال‌زایی بیشتر در مردان، جلوگیری از تاخیر در ازدواج و باروری اول، می‌توان تا حدود زیادی تاثیر سن را حذف کرده و شروع باروری‌ها را جلو انداخت، تا سن عاملی برای قصد تک ‌فرزندی نباشد.

معصومه مهدی ئی تاکید کرد: با کاهش هر یک از نگرانی‌های اجتماعی شامل نگرانی از کیفیت نامطلوب مهد‌ کودک‌ها، نگرانی از حرف مردم، نگرانی از شرایط پرخطر جامعه، نگرانی از اجاره مسکن برای خانواده با تعداد بیش از یک فرزند، نگرانی از دست دادن شغل و شیوع بیکاری و با استفاده از مداخلات مناسب، می‌توان انتظار داشت که تا حدود زیادی نگرانی‌ها مرتفع شده و فرزند‌آوری در بین زنان و مردان تشویق شود.

وی با بیان اینکه در جوامع روستایی رشد جمعیت نسبتا بالا و متناسب است ادامه داد: در شهرهای بزرگ شاغل بودن زوجین و مشکلات اقتصادی تمایل به تک فرزندی را بالا برده است.

مدیر پرستاری، مامایی فاطمیه شاهرود ابراز داشت: افزایش خانواده‌های تک ‌فرزند بیش از آن که ناشی از فضای فرهنگی جامعه باشد برگرفته از نوسانات روانی و اقتصادی خانواده است از این‌رو فاقد پشتوانه‌های تربیتی و علمی بوده و گاهی ریشه در باورهای غلط والدین دارد.

گفتنی است از ابتدای سال جاری تاکنون روزانه بین 9 - 10 نوزاد در بیمارستان فاطمیه شاهرود متولد می شود.

با این‌که در فرهنگ ما بهترین آرزو برای آدم‌ها این است که پیر شوند، اما پیری هم دردسرهای خودش را دارد. پیر یعنی کسی که دیگر دلش نمی‌خواهد در فعالیت‌های اجتماعی شرکت کند، دیگران هم مثل یک نیروی کار به او نگاه نمی‌کنند و مشکل تازه اینجا شروع می شود.

.......................................
گزارش از معصومه بابکی